©Lemnos Philema 2022 - photo by Pantelis Pravlis
ΓΕΥΣΗ

Οι γυναίκες που μαγειρεύουν στις κορυφαίες ταβέρνες της Λήμνου

Τρεις από τις καλύτερες ταβέρνες του νησιού μπορούν να υπερηφανεύονται για τις γυναίκες που ηγούνται των μπριγάδων τους.

Υπάρχουν πολλοί και καλοί λόγοι για να βάλεις τη Λήμνο στη λίστα σου με τους καλοκαιρινούς προορισμούς – παρόλο που το νησί είναι υπέροχο και άλλες εποχές του χρόνου, όπως ας πούμε την άνοιξη και τις αρχές του φθινοπώρου. Έχει πολύπλευρη ακτογραμμή, εντυπωσιακά φυσικά τοπία (όπως οι αμμοθίνες και η αλυκή) και μακροχρόνια ιστορία η οποία όμως παραμένει παρούσα στο σήμερα. Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό; Διαθέτει πλούσια γαστρονομική παράδοση.

Στο κλασικό ερώτημα, λοιπόν, πού τρώμε καλά στο νησί, υπάρχουν πολλές απαντήσεις: μερικές όμως από τις πιο νόστιμες επιλογές έχουν για μπροστάρηδες γυναίκες μαγείρισσες, οι οποίες βρίσκονται στις μπριγάδες σε τρεις από τις καλύτερες ταβέρνες του νησιού.

Η Λήμνος είναι νησί αυτάρκες, καθώς παράγει μια σειρά από εξαιρετικά τοπικά προϊόντα, όπως σιτηρά (παξιμάδια, αλεύρι και ζυμαρικά, τα γνωστά φλομάρια), τυριά (μελίχλωρο, κασκαβάλο και καλαθάκι), μέλι, κρασί και ελαιόλαδο. Από εκεί προωθούνται σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό, πολύ καλές δουλειές, όπως αυτές του τυροκομείου Χρυσάφη, τα όσπρια και σιτηρά του Σαλαμουσά, το αλεύρι του Σταματέρη και τα κρασιά ήπιας οινοποίησης του Γκαράλη.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι οι ταβέρνες του νησιού αναδεικνύουν τα τοπικά προϊόντα μαζί με τις παραδοσιακές λημνιώτικες συνταγές: Στου Μαντέλλα, για παράδειγμα, η Ελένη Παναγοπούλου φτιάχνει αυτούδια όνειρο, τα οποία έρχονται με μελίχλωρο και περιχύνονται με μούστο· στις Μιχαλίτσας τρως ψευτοπετεινό με χειροποίητο φλομάρι από τοπικά άλευρα και στην Καλουδίτσα, η Μαρία Καλλιγερή αξιοποιεί στο έπακρο τα λημνιώτικα όσπρια.

Και στις τρεις περιπτώσεις, οι γυναίκες μεταφέρουν την παράδοση του τόπου μέσα από το δικό τους ύφος και στυλ, θέτοντας έτσι στο επίκεντρο τις πρώτες ύλες, τη νοστιμιά και την απλότητα (μαγικά πράγματα μπορούν να συμβούν με νερό και αλεύρι).

Τα φαγητά που κάποτε έφτιαχναν οι Λημνιές στα σπιτικά τραπεζώματα, βρίσκονται στα μενού των μαγαζιών, με τις μαγείρισσες να βάζουν όλη τους την τέχνη και την αγάπη προκειμένου να ευχαριστήσουν τους καλεσμένους τους. Και γι΄αυτό τους αξίζει κάθε ειδική μνεία.

Η ταβέρνα του Μαντέλλα

μαντελλα λημνος
Η Ελένη με τον σύζυγό της Βασίλη είναι τα χαμογελαστά πρόσωπα που συναντάς στον Μαντέλλα

Όταν ο αδερφός του Παλαιολόγου επέστρεψε στη Λήμνο από την Αφρική (υπήρξε ένα έντονο μεταναστευτικό κύμα πριν από αρκετές δεκαετίες), ένας συγχωριανός του τον καλωσόρισε λέγοντας «Γεια σου ρε Μαντέλλα». Έτσι, η ταβέρνα που βρίσκεται στο χωριό Σάρδες, πήρε το όνομά της από την εμβληματική μορφή του Nelson Mandela.

Στο ορεινό αυτό χωριό που βρίσκεται βόρεια της Μύρινας, ο Παλαιολόγος φροντίζει για την κάθε λεπτομέρεια. Στην κουζίνα, η σύζυγός του Ελένη Παναγοπούλου μαγειρεύει αποκλειστικά λημνιακές συνταγές, από χειροποίητο ψωμί και κόκκορα με φλομάρι μέχρι κουνέλι στιφάδο, αυτούδια με μούστο και ορνό, το παραδοσιακό γλυκό του κουταλιού του νησιού.

Γλυκιά, χαμογελαστή και χαμηλών τόνων, η κυρία Ελένη μαγειρεύει σαν να βρίσκεται στο σπίτι της. Η ταβέρνα άλλωστε είναι οικογενειακή, τόσο στη σύσταση όσο και στο περιβάλλον.

Στης Μιχαλίτσας

στις μιχαλιτσας λημνος
Η Μιχαλίτσα φτιάχνει τα πάντα μόνη της, επιλέγοντας τις καλύτερες πρώτες ύλες του τόπου

«Ερωτική μετανάστρια» δηλώνει η Μιχαλίτσα Καγκή που ήρθε στη Λήμνο για χατίρι του συζύγου της. Η ίδια όμως αγάπησε το νησί και αφού απέκτησε παιδιά και εγγόνια, αποφάσισε να δημιουργήσει ένα μοναδικό στέκι: Στην πλατεία του Ρωμανού, βρίσκεται το πέτρινο μαγαζί της με μια αυλή που έχει πάντα σκιά χάρη στα δέντρα και φυσικά τα όμορφα λουλούδια και φυτά της ιδιοκτήτριάς του.

Πολυτάλαντη και πολυάσχολη, η Μιχαλίτσα μαγειρεύει, κάνει κεραμική, εργάζεται εθελοντικά πλάι σε παιδιά με ειδικές δεξιότητες και καλλιεργεί τα δικά της λαχανικά. Από το μποστάνι της καταφτάνουν τα λαχανικά για τα ιδιαίτερα τουρσιά της (μπορείς να βρεις ακόμη και μανταρίνι τουρσί) και φτιάχνει μόνη της το φλομάρι (παραδοσιακό ζυμαρικό της Λήμνου το οποίο μοιάζει με χυλοπίτα) για να μαγειρέψει τον ψευτοπετεινό (μία παραλλαγή της κλασικής συνταγής, όπου αντί για κόκκορα χρησιμοποιούνται μελιτζάνες), όπως επίσης φτιάχνει το δικό της σπιτικό λικέρ και πολλά ακόμα πιάτα.

Ο θρύλος θέλει η συνταγή για τον ψευτοπετεινό να επινοήθηκε πριν από πολλά χρόνια από μία νοικοκυρά που αντί να αγοράσει κόκκορα με τα χρήματα που της είχε δώσει ο σύζυγός της, πήρε ένα φόρεμα. Μην έχοντας άλλα χρήματα, μαγείρεψε το φλομάρι με μελιτζάνες σε μια προσπάθεια να τον ξεγελάσει ότι είναι κρέας.

Η Μιχαλίτσα έχει διακοσμήσει μόνη της το μαγαζί, αναπαλαιώνοντας αντίκες, φτιάχνοντας κεραμικά και συλλέγοντας αντικείμενα που θα ταίριαζαν στον χώρο της. Το ηχείο παίζει ελληνικά έντεχνα, τραγούδια για έρωτες, χαμένους ή αμφίδρομους, αφού η ίδια είναι ερωτευμένη με το νησί, τη μαγειρική και την καλή παρέα.

Ταβέρνα Καλουδίτσα

Η Μαρία είναι η ψυχή της Καλουδίτσας, αφού όλα περνούν από εκείνη, από τη διαχείριση της ταβέρνας μέχρι τη μαγειρική

Καλουδίτσα είναι το όνομα της μητέρας της Μαρίας Καλλιγέρη, η οποία έχει δώσει πλέον νέα πνοή στην ταβέρνα που ήταν κάποτε στα χέρια της οικογένειάς της στο χωριό Πλατύ. Με εμπειρία σε επαγγελματικές κουζίνες, όπως αυτή του Aleria που έμεινε για ενάμισι χρόνο, αλλά και του εξωτερικού (πριν λίγο καιρό πραγματοποίησε ένα stage στη Δανία), η Μαρία δεν εκτελεί απλώς τις παραδοσιακές συνταγές αλλά τις τελειοποιεί με το δικό της μοναδικό τρόπο.

Το ψωμί ζυμώνεται καθημερινά στο μαγαζί από αλεύρι Λήμνου, τα φύλλα για τις πίτες ανοίγονται στην κουζίνα, ο πεντανόστιμος άφκος (τοπική φάβα) έρχεται από τον Σαλαμουσά και τα τυριά από τον Χρυσάφη. Κατιμέρια αλμυρά με θυμαρίσιο μέλι και μελίχλωρο (η τέλεια μπουκιά δηλαδή), ζυγούρι στη γάστρα, χταπόδι με μελιτζάνες και σαλάτα με ασπρομύτικα φασόλια και φακές είναι μερικά από τα πιάτα που πρέπει να δοκιμάσεις από τα χέρια της Μαρίας.

* Sunset in a glass: To πορτοκαλί του Aperol Spritz φέρνει το ηλιοβασίλεμα στο ποτήρι σου και ταιριάζει απόλυτα με όλα τα καλοκαιρινά χρώματα και γεμίζει με joyful στιγμές τις διακοπές σου.