Ο ιός που μολύνει σχεδόν όλους τους ανθρώπους
Ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά πριν από 60 χρόνια σε συνδυασμό με έναν σπάνιο τύπο καρκίνου που εντοπίστηκε στην Αφρική. Σήμερα, θεωρείται ότι εμπλέκεται, μεταξύ άλλων, στο 1% των καρκίνων, καθώς και στην αυτοάνοση νόσο της σκλήρυνσης κατά πλάκας.
- 28 ΜΑΡ 2024
Στις 6 Φεβρουαρίου του 2024 πέθανε σε ηλικία 102 ετών, ο Βρετανός παθολόγος και ακαδημαϊκός, από τους σημαντικότερους της σύγχρονης ιστορίας της ιατρικής και της επιστημονικής έρευνας, ο Sir Anthony Epstein. Εκείνος, που πριν από 60 χρόνια, ανακάλυψε μαζί με την ιολόγο Yvonne Barr και τον επιστήμονα Bert Achong, τον ιό από τον οποίο προσβάλλεται σχεδόν ολόκληρος ο πλανήτης. Με απλά λόγια, έναν από τους πιο κοινούς ιούς στον άνθρωπο.
Πρόκειται για τον ιό Epstein-Barr ή EBV, που επίσημα ονομάζεται Human gammaherpesvirus 4 και είναι ένας δίκλωνος ιός DNA, από τους εννέα γνωστούς τύπους ανθρώπινου ερπητοϊού/ιών του έρπητα: ο ανθρώπινος ερπητοϊός 4. Αυτός που προκαλεί την εκδήλωση της λοιμώδους μονοπυρήνωσης, που μεταδίδεται κυρίως μέσω του σάλιου και σπανιότερα μέσω των εκκρίσεων των γεννητικών οργάνων και του αίματος και εμφανίζεται κυρίως κατά την εφηβεία ή τη νεαρή ενήλικη ζωή. Οι περισσότεροι άνθρωποι πάντως μολύνονται με τον EBV -μολύνει τα Β κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και τα επιθηλιακά κύτταρα- και αποκτούν προσαρμοστική ανοσία -ο ιός μόλις τεθεί υπό έλεγχο παραμένει στα Β κύτταρα μνήμης του ατόμου για το υπόλοιπο της ζωής του.
Ο ιός Epstein-Barr συνδέεται επίσης με διάφορες μη κακοήθεις, προκακοήθεις και κακοήθεις λεμφοπολλαπλασιαστικές ασθένειες όπως το λέμφωμα Burkitt, η αιμοφαγοκυτταρική λεμφοϊστιοκυττάρωση και το λέμφωμα Hodgkin, με μη λεμφοειδείς κακοήθειες όπως ο καρκίνος του στομάχου και το ρινοφαρυγγικό καρκίνωμα, καθώς και με ασθένειες που σχετίζονται με τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας.
Επιπλέον, το 2022, μεγάλη επιστημονική μελέτη (πληθυσμός 10 εκατομμυρίων σε 20 χρόνια) πρότεινε τον EBV ως την κύρια αιτία της σκλήρυνσης κατά πλάκας, με μια πρόσφατη λοίμωξη από EBV να προκαλεί 32 φορές αύξηση στον κίνδυνο ανάπτυξης σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Πώς έγινε η ανακάλυψή του
Ο Anthony Epstein ήταν ο πρώτος που πρότεινε ότι το λέμφωμα Burkitt είναι μορφή καρκίνου που προκαλείται από έναν ιό. Το 1961, παρακολούθησε μια διάλεξη του Denis Parsons Burkitt, χειρουργού στην Ουγκάντα, με θέμα «Ο συχνότερος παιδικός καρκίνος στην τροπική Αφρική – ένα μέχρι τότε μη αναγνωρισμένο σύνδρομο» και άλλαξε το επίκεντρο της έρευνάς του στην εύρεση της ιογενούς προέλευσης του λεμφώματος Burkitt.
Μετά από περισσότερα από δύο χρόνια εργασίας με καρκινικά κύτταρα από ασθενείς με λέμφωμα του Burkitt και στη συνέχεια εργασία για την απομόνωση ενός ιού από αυτούς, ανακάλυψε τελικά τον ιό Epstein-Barr τον Φεβρουάριο του 1964.
