Πίνουμε τόσο matcha που τα αποθέματα μειώνονται

Το matcha, ένα εκλεπτυσμένο ιαπωνικό πράσινο τσάι σε σκόνη, έχει εξελιχθεί σε ένα πολιτιστικό φαινόμενο παγκοσμίου εμβέλειας. Η ζήτησή του στη Δύση έχει γνωρίσει τόσο ραγδαία άνοδο, που έχει φτάσει πλέον να προκαλεί σοβαρές πιέσεις στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού.

Γιατί να σε αφορά; Από το 2017, το matcha άρχισε να κάνει δειλά-δειλά την εμφάνισή του και στην ελληνική πρωτεύουσα, διεκδικώντας σταδιακά χώρο σε μια αγορά που γινόταν όλο και πιο δεκτική σε καινοτόμα και υγιεινά προϊόντα.

Μέσα σε λίγα χρόνια, η παρουσία του στην αθηναϊκή αγορά γνώρισε αλματώδη άνοδο: από εξειδικευμένα καταστήματα βιολογικών και υγιεινών ειδών, μέχρι stylish café, το matcha έγινε βασικός «παίκτης» στην τάση του wellness lifestyle. Ιδιαίτερη ώθηση έδωσε η άνοδος του TikTok, που το μεταμόρφωσε σε ψηφιακό σταρ του Instagram και των reels, μετατρέποντας κάθε latte σε πράσινο σύμβολο υγιεινής πολυτέλειας.

Στην άλλη άκρη του κόσμου, στην Ιαπωνία, η έκρηξη της ζήτησης συνοδεύτηκε από μαζική αύξηση του τουρισμού στα μετα-πανδημικά χρόνια. Όπως αναφέρεται σε άρθρο του Time, μόνο το 2024, η χώρα υποδέχτηκε 36,9 εκατομμύρια διεθνείς επισκέπτες, σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ. Το αποτέλεσμα; Οι μεγαλύτερες εταιρείες τσαγιού, καθώς και μικροί παραγωγοί, αδυνατούν πλέον να ανταποκριθούν στον όγκο παραγγελιών.

Τον Οκτώβριο του 2024, δύο από τις πιο γνωστές εταιρείες παραγωγής matcha – η ιστορική Ippodo και η βραβευμένη Marukyu Koyamaen – ανακοίνωσαν περιορισμούς στη διαθεσιμότητα βασικών προϊόντων τους, επικαλούμενες έλλειψη πρώτων υλών. Στην επίσημη ανακοίνωση της Marukyu Koyamaen αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Τους τελευταίους μήνες έχουμε λάβει έναν απροσδόκητα μεγάλο όγκο παραγγελιών. Με λύπη μας ανακοινώνουμε ότι η διαθεσιμότητα όλων των προϊόντων Matcha, ανεξαρτήτως τύπου και συσκευασίας, θα είναι περιορισμένη από εδώ και στο εξής».

unsplash/ jason leung

Το matcha προέρχεται από το φυτό Camellia sinensis, όπως και το πράσινο, το oolong και το μαύρο τσάι. Αν και οι ρίζες του βρίσκονται στην Κίνα, η Ιαπωνία είναι η χώρα που το ανέδειξε σε τέχνη και τελετουργία. Παρασκευάζεται από φύλλα tencha, μέσω μιας επίπονης και παραδοσιακής διαδικασίας που διαφοροποιεί τη γεύση, την υφή και το άρωμά του από κάθε άλλο είδος τσαγιού. Παρά τη φήμη του, αποτελεί μόλις το 6% της ιαπωνικής παραγωγής τσαγιού, σύμφωνα με την Παγκόσμια Ένωση Ιαπωνικού Τσαγιού.

Η ζήτηση όμως δεν ακολουθεί την ίδια μετριοπάθεια. Σύμφωνα με το Forbes, η αγορά του matcha προβλέπεται να φτάσει τα 5 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2028, σημειώνοντας αύξηση άνω του 10% από το 2023. Η παραγωγή του tencha το 2024 ήταν 2,5 φορές υψηλότερη από εκείνη του 2014. Ωστόσο, οι μικροκαλλιεργητές, οι οποίοι βασίζονται σε ευαίσθητες καιρικές συνθήκες, αδυνατούν να ανταποκριθούν πλήρως.

Η περιοχή του Κιότο, πυρήνας της ποιοτικής παραγωγής tencha, επλήγη φέτος από ξηρασία και υψηλές θερμοκρασίες, επηρεάζοντας δραματικά τις αποδόσεις. Ο Zach Mangan, ιδρυτής της εξειδικευμένης εταιρείας Kettl Tea, χαρακτήρισε τη συγκομιδή του 2025 ως «υψηλής ποιότητας αλλά χαμηλής απόδοσης», σημειώνοντας πως αυτό θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο τη ζήτηση και θα προκαλέσει περαιτέρω άνοδο στις τιμές.

Η μέση τιμή του tencha στα τέλη Απριλίου ανήλθε στα 8.235 γιεν ανά κιλό, 1,7 φορές υψηλότερη σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Και όλα δείχνουν πως αυτή η τάση θα συνεχιστεί. Όπως ανακοίνωσε η Ippodo στις 18 Ιουλίου του 2025: «Κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, η ζήτηση για matcha αυξήθηκε πέρα από κάθε προσδοκία. Δυστυχώς, οι περιορισμοί στην προσφορά είναι πιθανό να συνεχιστούν».

Καθώς το matcha καθιερώνεται πια όχι απλώς ως ρόφημα, αλλά ως σύμβολο σύγχρονου τρόπου ζωής, ο αντίκτυπός του είναι αισθητός σε όλο τον κόσμο – από τις φυτείες του Κιότο μέχρι τα specialty café της Αθήνας. Δεν μπορούμε όμως να μην οδηγηθούμε στη μεγαλύτερη εικόνα που μας δείχνει ότι η γεωργία επηρεάζεται και εξαρτάται άμεσα από τις κλιματικές συνθήκες, ενώ οι φυσικοί πόροι στους οποίους βασίζεται, όπως το έδαφος και το νερό, επηρεάζονται και αυτοί με τη σειρά τους από το κλίμα.

Σε συνάρτηση με την αυξανόμενη ζήτηση, πολλά αγαπημένα προϊόντα στη διατροφή μας, είτε απειλούνται με εξαφάνιση (βλέπε την καυτερή σάλτσα sriracha) είτε η μαζική παραγωγή τους καταστρέφει τον πλανήτη.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ